महागुरू फाल्गुनन्दको स्मृति

चन्द्रकुमार सेर्मा लिम्बू
जगनबाज लिङदेन लिम्बू र माता हंसमती बेघाको साइँला छोराको रूपमा विसं १९४२ कात्तिक २५ आइतबार माङधक कुधक ईश्वरीय दूतको जन्म अवतरण भयो । जन्मको केही दिनमै आमा परलोक भएका टुहुराको ज्योतिषनाम नरधोज थियो ।
तागेरा निङवाभुमाङसँग साक्षात्कार हुने दैवसंयोगवश बिमारी अवस्थाको बालक मध्यरातमा वनजंगलतर्फ दिव्यपुरुषसँग अदृश्य भई देवमाई र माईको दोभान इलामको जीतपुर-८ खत्रक्पा फुलुङगीमा ईश्वरीय दर्शनलाई आत्मसाक्षात्कार ज्ञानबोध प्राप्त गरी सिद्ध हुनुभएका परमज्ञानी बालकलाई दीर्घायुको सूचक फलामको चुरो रक्षाबन्धन लगाइदिएकाले फलामे, फलामसिंबाट पछि फाल्गुनन्द विख्यात हुनुभयो ।
कुरीति, कुथिति, कुसंस्कारमा डुबेर बसेका किरातहरूको मुक्तिका लागि जन्म अवतरण हुनुभएका सत्यका राजालाई सत्यहाङमा र अनुयायीहरूलाई सत्यहाङमा भन्न थालियो । जाँड, रक्सी, मद, मंस सेवन गरी आहार, विहार, विचार र व्यवहार शुद्ध नभएका अज्ञानी, अचेत, अमुक्ति समाजलाई मुक्ति दिनु माङधक कुधकले कोदालो, हन्डी, सिलबरे थाल, कराही, दुई माना पीठो र चार झुत्ता मकै तथा लेछेबुङ बारी जग्गा अंश भाग लिई छुट्टँिदा साह्रै ठूलो कष्ट भोग्नुपर्‍यो । बनीबुतो गरी ल्याएको चल्ला बढेर धेरै कुखुरा दार्जिलिङ बेच्न जानु, त्यताको त्यतै नाथुङधावामा कुल्ली जानु, पल्टनियाँ दाजु भेट्न जाँदा पल्टनमै भर्ना हुनु, लडाइँमा पर्नु, दुस्मनलाई गोली नहान्ने आदेश गर्नु उहाँका जीवनविपरीतका दुःख हुन् ।
पाँचथर लोब्रेमा विसं १९८८-१-२४ गते १७ थुम १० लिम्बुवानको विराट चुम्लुङ गराई ७ बुँदे सत्य धर्म मुचुल्का कागज गराई मातृभाषा पढ्ने स्कुल, माङसेवा गर्ने मन्दिर, सुतक, विवाह, मृतक, संस्कार, छोराछोरी समान अंश, वंश, सुनौली रूपौली लिई छोरीचेली बेची खाने कुलत प्रथा बन्द, रक्तबलि निषेध, खाँडी कपडा उत्पादन गरेका जस्ता सनाद लेखन, सत्य वाचाका ऐतिहासिक दस्तावेजहरू जीवन्त छन् ।
सुन, चाँदी, तिल, जौ, कुस, दुबो र ढुंगो यी ७ तत्त्वबाट मुन्धुम वाचन गरी सम्पूर्ण मानव मुक्ति हुन्छ भनी ४६ विधा धर्मशास्त्र संहिताकृत गरी, भाषा, लिपि, संस्कार, इतिहास र धर्म यी ५ आधारभूत पहिचान निर्माण गर्ने फाल्गुनन्द कालान्तरमा महागुरु उपाधिले विभूषित हुनुभयो । लोब्रे १७ थुम, आठ जिल्ला, सिलौटी, काबेली, चुक्चिनाम्बा, जीतपुर र निगुरादेनसहित ७ ठाउँमा मन्दिर र कुम्भकर्ण धर्मशाला स्थापना गरी पल्लो किरात क्षेत्रबाट सत्यको ज्योति चन्द्रसूर्यझैं चम्किलो सर्वयुगीन, सर्वकालीन चम्किरहने सत्य युगको उद्घोष गर्नुभयो । सिलौटी कुटीमा विश्वशान्ति र मानव एकताको प्रतीक त्रिशूल रोपी ईश्वर अवतरणको अनुभूत दिनुभएको 'जरा' अद्यावधि छँदै छ ।
मनुष्य मुक्ति ज्ञानले मात्र हुन्छ, संसार संयोग र वियोगको दोसाँध हो, सम्पूर्ण मानव देवपुत्रपुत्री, राजपुत्रपुत्री हुन्, देवकर्मले देव, राजकर्मले राजा, सानो विचारले नोकर, पापकर्मले नाश होइन्छ आदि उपदेशका प्रणेताले आत्मा, परमात्मा, अनात्मावादलाई सम्पूर्णवाद मुन्धुममा पाइने भएकाले वेदको फेद मुन्धुम हो, मुन्धुममा मानवतावादी ज्ञानवाद पाइन्छ भनी विश्वको समन्वयवादी दर्शन दिनुभयो ।
सम्पूर्ण जीवप्राणी, वनस्पति, व्रह्माण्ड ईश्वरकै सृष्टि हुन्, नयाँ सृष्टि केही छैन भन्ने महाज्ञानका दर्शनदाताको चित्राङ्कित हुलाक टिकट-२०५०, नेपाली पाठ्यपुस्तकमा संक्षिप्त जीवनी, फाल्गुनन्द मार्ग २०५७ र २०६६-८-१६ गते राष्ट्रिय विभूति घोषणा गरी राज्यले सम्मान दिएको छ । फाल्गुनन्द प्रतिपादित किरात धर्मले २०५८ सालको राष्ट्रिय जनगणनामा ८, १८, १०६ संख्याले उल्लेख गरी राज्यको चौथो स्तरमा स्थापित किरात धर्म प्रथम अन्तर्राष्ट्रिय महासम्मेलन २०५७ मा पाँच मुलुकका धार्मिक सहभागिताबाट सम्पन्न भएको थियो ।
२/२ पटक राजद्रोह भोग्नुपरेका उहाँ जन्मभूमि चुक्चिनाम्बा, ज्ञानभूमि फुलुङगी, कर्मभूमि लोब्रे सिलौटी, तीर्थभूमि कुम्भकर्ण यी चार अमरधाम स्थापना गर्दै बद्री, केदार, परशुराम, हरिकाद्वार चारधाम तीर्थ भ्रमण गरी पुनः चाँडै सांसारिक जीवनमा अवतरण गर्ने वाचाका साथ आजीवन व्रह्मचर्य रही विसंं २००५ चैत्र २२ पाँचथर हाङयकमा अपराह्न ६३ वर्ष ४ महिना २७ दिनको उमेरमा परमधाम हुनुभयो । उहाँको प्रतिमा माङसेबुङ, दमक, इवा, यासोक, लोब्रे र फिदिममा छ ।
आफ्नो पूर्वजन्म नलराजा र दमयन्ती रानीका छोरा राजकुमार भनी गोप्य चेलाहरूलाई बताउनुहुने मुहिगुम अङसिमाङ, समाजसुधारक मात्र होइन, मानव मुक्तिदाता, ज्ञानदाता, चेतनदाता र धर्म दर्शनदाता हुनुहुन्छ । माङवाणीदाताको १२६ औं जन्मजयन्ती मनाइरहँदा उहाँ युगयुगसम्म अमर रहिरहनुहुनेछ भन्न सकिन्छ ।
लेखक मुन्धुमविद् हुन् ।